Sterk staða – sterkari framtíð: Hvers vegna Ísland á erindi í Evrópusambandið

6. ágúst 2025

Ísland stendur sterkt. Hagvöxtur hefur verið umtalsverður, kaupmáttur aukist, krónan stöðug, atvinnulífið fjölbreytt og nýsköpun í blóma. Atvinnuleysi er lítið, jafnrétti mikið og við eigum sæti í fremstu röð á mælikvörðum lífskjara og velferðar. Margir spyrja þá einfaldlega: Af hverju ættum við að ganga í Evrópusambandið?

Svar mitt er einfalt: Einmitt af því að við stöndum vel.

Við eigum ekki að bíða eftir næstu kreppu, næsta áfalli, næstu verðbólguskoti eða næsta einangrunartilburði stórveldis (nefnum engin nöfn). Við eigum að nota styrkleika okkar – hagsæld, stöðugleika og traust alþjóðlegt orðspor – til að tryggja áhrif, aðgang og samstarf í Evrópu. ESB-aðild snýst ekki um að leita björgunarhrings heldur um að taka sæti við borðið þar sem ákvarðanir eru teknar sem þegar snerta okkar daglega líf.

Hagvöxtur og lífskjör: Já, Ísland hefur staðið sig vel

Það er rétt sem andstæðingar aðildar að Evrópusambandinu hafa bent á að hagvöxtur á Íslandi hefur verið meiri en í ESB-ríkjum á síðustu árum. Kaupmáttur hefur einnig aukist meira. En þessi þróun endurspeglar einstakar aðstæður – ferðamannasprengingu, hagstæða nýtingu náttúruauðlinda og viðsnúning eftir efnahagshrunið. Þetta eru góðar fréttir, en tryggja ekki sjálfkrafa vöxt okkar til framtíðar..

ESB-aðild felur ekki í sér að fórna hagsæld – heldur að treysta undirstöður hennar. Hún styrkir samkeppnishæfni okkar, eykur fjárfestingu, opnar stærri markaði og tryggir að við höfum aðgang að þeirri stefnumörkun sem mótar framtíð okkar, bæði í efnahagsmálum og félagsmálum.

Krónan og evran: Tímaspursmál eða stefnumál?

Sumir benda á að krónan hafi verið stöðug gagnvart dollar á síðustu árum. En það breytir ekki þeirri staðreynd að krónan er veikburða gjaldmiðill í alþjóðlegu samhengi – sveiflukennd, viðkvæm og kostnaðarsöm fyrir heimili og fyrirtæki. Hún kallar á hærri vexti og dregur úr langtímafjárfestingum.

Evran er ekki lausn á öllu – en hún veitir minni áhættu, meiri fyrirsjáanleika og lægri vaxtakostnað. Sem hluti af myntbandalagi getum við einnig haft áhrif á sameiginlega peningastefnu – í stað þess að vera áhorfendur að ákvarðanatöku Seðlabanka Evrópu sem óneitanlega hefur áhrif á íslenskan efnahag.

Nýsköpun, atvinnulíf og sjálfbær framtíð

Það er rétt að nýsköpun blómstrar – og Ísland er í forystu á mörgum sviðum. En framtíðin krefst samstarfs. Það er í gegnum aðild að stærri kerfum – á borð við Horizon Europe og Digital Europe – sem við fáum aðgang að fjármögnun, þekkingu og samstarfi sem dregur úr áhættu og flýtir framþróun.

Við tökum þegar þátt í þessum kerfum – en sem fullgildir aðilar getum við haft áhrif á forgangsröðun og stefnu þeirra.

Velferð, jafnrétti og félagsleg gæði

Ísland er með fremstu ríkjum heims á sviði jafnréttis, atvinnuþátttöku, félagslegra bóta og lífskjara. Við eigum að vera stolt – og við eigum að nýta þá stöðu til að efla þessi gildi á Evrópuvísu.

Í stað þess að óttast að við glötum forystunni eigum við að stefna að því að leiða – innan sambands sem hefur að markmiði að vernda velferð og mannréttindi allra íbúa sinna. Við myndum fá áhrif á reglur sem við þurfum nú þegar að aðlaga okkur að – án þess að hafa atkvæði við borðið.

Þjóðarhagur og alþjóðleg áhrif

Ísland er 9. ríkasta þjóð heims og í 5. sæti á lista yfir verga landsframleiðslu á mann. En einmitt þar liggur kjarni málsins: Lítil en rík þjóð hefur miklu að tapa ef hún stendur ein í heimi þar sem stór hagkerfi – ESB, Bandaríkin, Kína – móta reglurnar.

ESB-aðild tryggir að við eigum rödd þar sem samningar eru gerðir um viðskipti, loftslagsmál, stafræna stefnu, öryggismál og efnahagskerfi framtíðarinnar. Hún tryggir hagsmunagæslu okkar og sjálfsforræði – ekki undirgefni.

Tækifæri, ekki nauðsyn

Við eigum ekki að ganga í Evrópusambandið vegna þess að okkur gangi svo illa – heldur vegna þess að við viljum að okkur gangi enn betur. Aðild er ekki björgun úr háska – hún er tækifæri..

Það er í krafti styrkleika Íslands sem við ættum að sækjast eftir sterkari tengingu við Evrópu. Með aðild að Evrópusambandinu tryggjum við áhrif, aðgang og samstarf sem þjónar íslenskum hagsmunum – og framtíð íslenskrar velmegunar.